„Sbírka Waldes“ v letech 1946–1977. Cesta sbírkového fondu Waldesova muzea knoflíků a spínadel z pražských Vršovic do Muzea skla a bižuterie v Jablonci nad Nisou
Title Alternative:„Waldes-Sammlung“ 1946–1977. Der Weg des Waldes-Museums für Knöpfe und Kleiderverschlüsse von Prag- Wrschowitz/Praha-Vršovice ins Museum für Glas und Bijouterie in Gablonz/ Jablonec nad Nisou
Loading...
Date
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
The study captures the fate of the original collection of the Waldes Museum of Buttons and Fasteners between 1946 and 1977, in the period from its closure to full inclusion in the collection of the Museum of Glass and Jewelery in Jablonec nad Nisou. The Waldes Museum existed between 1916 and 1946 in Pražské Vršovice as a private museum institution founded by the industrialist and collector Jindřich Waldes as part of the company Waldes & Co. The text focuses on the fate of the part of the collection whic h has been managed by the Museum of Glass and Jewellery in Jablonec nad Nisou since 1973, and wh ich has been stored as a UPM deposit for a long time, especially at Jemniště Castle. The Museum of Glass a nd Jewellery has included in its collection the funds of many museum institutions and parts of private collections. This „Vršovice collection“ has a very complex destiny, which definitely deserves attention. The main goal of the study is to answer the question why this ensem ble became a part of the Jablonec Museum. Its second goal attempts to point out in this particula r case how difficult it was to deal meaningfully with confiscated collections. The study was created on the basis of an analysis of many archi val materials, selected articles in periodicals or promotional publications. The history of the above-mentioned ensemble for the period between 1946 and 1977 has not yet been elaborated.
Das Museum für Glas und Bijouterie in Gablonz/Jablonec nad Nisou (MSB) verwaltet seit 1973 einen Teil der ursprünglichen Sammlung des Waldes-Museums für Knöpfe und Kleiderverschlüsse (Knopf-Museum Heinrich Waldes; WM), das vom Industriellen und Sammler Heinrich Waldes gegründet worden war. Das Museum existierte von 1916 bis 1946 in Prag-Wrschowitz/ Praha-Vršovice als Teil der Firma Waldes & Co. Die Studie befasst sich mit dem Schicksal des zahlenmäßig größeren Teils der Sammlung, die ethnografische und kunsthandwerkliche Artefakte, technologische Muster, historische Textilien und Archivmaterialien umfasste. Nach der Auflösung des WM wurden diese Artefakte vom Kunstgewerbemuseum Prag (UPM) verwaltet und sind nun Teil der Sammlung des MSB. 1946 wurde das Knopf-Museum im Zuge der Verstaatlichung der Firma Waldes & Co. geschlossen. Die Sammlung wurde dem UPM als Depositum übergeben. Besonders wertvolle Exponate wurden eingelagert und in Prag belassen. Der größte Teil des Depots, das neben Kleiderverschlüssen, Textilien und technologischen Objekten auch Bücher umfasste, wurde in Kisten ohne detaillierte Aufzeichnungen zum UPM transportiert und schließlich 1950 in einem Nebengebäude des Schlosses Jemnischt/Jemniště eingelagert. Nach der Ablehnung des Restitutionsantrags von Hedvika Waldes wurde kein Verwalter der eingelagerten Sammlung benannt. Die Sammlung befand sich in einem vermögensrechtlichen Vakuum. Die Bücher wurden für die Handbibliothek des Museums der gesellschaftlichen Kultur verwendet, während die anderen Kisten mehr oder weniger unberührt blieben und unter unbefriedigenden Bedingungen gelagert wurden. Im Jahr 1967 gelang es dem UPM, die Liegenschaft an die verstaatlichte Firma KOH-I-NOOR zu übertragen, der faktischen Nachfolgerin von Waldes & Co. Auch hier gelang es nicht, eine langfristige angemessene Verwendung für die Sammlung zu finden. Dank der Initiative des UPM wurde die Sammlung schließlich im MSB untergebracht, wo ihre Registrierung begann, ausgewählte Stücke in die Dauerausstellung aufgenommen wurden und zwei Sammlungskonvolute noch in den 1970er Jahren in Ausstellungen zu sehen waren. Die Studie stützt sich auf eine Analyse zeitgenössischer Dokumente, die im Nationalarchiv in Prag (Bestand der staatlichen Denkmalverwaltung), im UPM in Prag (Materialien im Zentrum für Dokumentation der Sammlungen und in der Abteilung für Registrierung der Sammlungen, der Registratur) und im staatlichen Bezirksarchiv in Jablonec nad Nisou (Bestand des Glas- und Bijouteriemuseums) aufbewahrt werden, sowie auf zeitgenössische Zeitschriftenartikel, Werbematerialien und Ausstellungskataloge.
Muzeum Szkła i Biżuterii w Jabloncu nad Nisou(MSB) administruje od roku 1973 część pierwotnej kolekcji Muzeum Guzików i Spinek Waldesa (WM) założonego przez przemysłowca i kolekcjonera, Jindřicha Waldesa. Muzeum istniało w latach 1916–1946 w Pradze-Vršovice jako część składowa zakładu Waldes&Co. Studium trudni się losem ilościowo większej części kolekcji, zawierającej przedmioty etnograficzne i artystyczno przemysłowe wzorki, materiał historyczny i przedmioty archiwalne. Kolekcja po zamknięciu WM była administrowana przez Artystyczno Przemysłowe Muzeum w Pradze (UPM) a obecnie jest częścią składową MSB. W roku 1946 w następstwie znacjonalizowania firmy Waldes& Co. doszło do likwidacji Muzeum Waldesa. Fundusz zbiorów został przesunięty jako depozyt do administracji UPM. Szczególnie cenne eksponaty zostały umieszczone i pozostawione w Pradze. Większa część depozytu, zawierającego obok spinek, materiałów tekstylnych, technologii i książek, została bez szczegółowej ewidencji przewieziona do UPM i w końcu została umieszczona w roku 1950 w jednym budynku gospodarczym na zamku Jemniště. Po odrzuceniu wniosku restytucyjnego Hedviky Waldes nie stanowiono administratora deponowanej kolekcji. Kolekcja znalazła się w wakuum majątkowo prawnym. Książki wykorzystano w podręcznej bibliotece Muzeum Kultury Socjalnej, reszta pakunków mniej lub więcej nietkniętych umieszczono w nieodpowiednich warunkach. W 1967r. UPM udało się przenieść majątek na zakład narodowy KOH-I-NOOR, faktycznego kontynuatora Waldes& Co. Ani jemu nie udało się znaleźć dla kolekcji długookresowego odpowiedniego wykorzystania. Dzięki inicjatywie UPM kolekcja została w końcu umieszczona w MSB, gdzie rozpoczęto jej ewidencję, wybrane sztuki zostały umieszczone w stałej ekspozycji a dwie kolekcje jeszcze w latach 70-tych XX wieku zostały zaprezentowane w ramach wystaw. Studium powstało na podstawie analizy dokumentów z tego okresu umieszczonych w Archiwum Narodowym w Pradze (Fundusz Państwowa Administracja Zabytkowa), w UPM w Pradze (materiały umieszczone w Centrum Dokumentacji Zbiorów i w Dziale Ewidencja Zbiorów, Registratura) i w Państwowym Archiwum Powiatowym w Jabloncu nad Nisou (Fundusz Muzeum Szkła i Biżuterii), artykułów okresowych z periodyków, materiałów promocyjnych i katalogów wystawowych.
Das Museum für Glas und Bijouterie in Gablonz/Jablonec nad Nisou (MSB) verwaltet seit 1973 einen Teil der ursprünglichen Sammlung des Waldes-Museums für Knöpfe und Kleiderverschlüsse (Knopf-Museum Heinrich Waldes; WM), das vom Industriellen und Sammler Heinrich Waldes gegründet worden war. Das Museum existierte von 1916 bis 1946 in Prag-Wrschowitz/ Praha-Vršovice als Teil der Firma Waldes & Co. Die Studie befasst sich mit dem Schicksal des zahlenmäßig größeren Teils der Sammlung, die ethnografische und kunsthandwerkliche Artefakte, technologische Muster, historische Textilien und Archivmaterialien umfasste. Nach der Auflösung des WM wurden diese Artefakte vom Kunstgewerbemuseum Prag (UPM) verwaltet und sind nun Teil der Sammlung des MSB. 1946 wurde das Knopf-Museum im Zuge der Verstaatlichung der Firma Waldes & Co. geschlossen. Die Sammlung wurde dem UPM als Depositum übergeben. Besonders wertvolle Exponate wurden eingelagert und in Prag belassen. Der größte Teil des Depots, das neben Kleiderverschlüssen, Textilien und technologischen Objekten auch Bücher umfasste, wurde in Kisten ohne detaillierte Aufzeichnungen zum UPM transportiert und schließlich 1950 in einem Nebengebäude des Schlosses Jemnischt/Jemniště eingelagert. Nach der Ablehnung des Restitutionsantrags von Hedvika Waldes wurde kein Verwalter der eingelagerten Sammlung benannt. Die Sammlung befand sich in einem vermögensrechtlichen Vakuum. Die Bücher wurden für die Handbibliothek des Museums der gesellschaftlichen Kultur verwendet, während die anderen Kisten mehr oder weniger unberührt blieben und unter unbefriedigenden Bedingungen gelagert wurden. Im Jahr 1967 gelang es dem UPM, die Liegenschaft an die verstaatlichte Firma KOH-I-NOOR zu übertragen, der faktischen Nachfolgerin von Waldes & Co. Auch hier gelang es nicht, eine langfristige angemessene Verwendung für die Sammlung zu finden. Dank der Initiative des UPM wurde die Sammlung schließlich im MSB untergebracht, wo ihre Registrierung begann, ausgewählte Stücke in die Dauerausstellung aufgenommen wurden und zwei Sammlungskonvolute noch in den 1970er Jahren in Ausstellungen zu sehen waren. Die Studie stützt sich auf eine Analyse zeitgenössischer Dokumente, die im Nationalarchiv in Prag (Bestand der staatlichen Denkmalverwaltung), im UPM in Prag (Materialien im Zentrum für Dokumentation der Sammlungen und in der Abteilung für Registrierung der Sammlungen, der Registratur) und im staatlichen Bezirksarchiv in Jablonec nad Nisou (Bestand des Glas- und Bijouteriemuseums) aufbewahrt werden, sowie auf zeitgenössische Zeitschriftenartikel, Werbematerialien und Ausstellungskataloge.
Muzeum Szkła i Biżuterii w Jabloncu nad Nisou(MSB) administruje od roku 1973 część pierwotnej kolekcji Muzeum Guzików i Spinek Waldesa (WM) założonego przez przemysłowca i kolekcjonera, Jindřicha Waldesa. Muzeum istniało w latach 1916–1946 w Pradze-Vršovice jako część składowa zakładu Waldes&Co. Studium trudni się losem ilościowo większej części kolekcji, zawierającej przedmioty etnograficzne i artystyczno przemysłowe wzorki, materiał historyczny i przedmioty archiwalne. Kolekcja po zamknięciu WM była administrowana przez Artystyczno Przemysłowe Muzeum w Pradze (UPM) a obecnie jest częścią składową MSB. W roku 1946 w następstwie znacjonalizowania firmy Waldes& Co. doszło do likwidacji Muzeum Waldesa. Fundusz zbiorów został przesunięty jako depozyt do administracji UPM. Szczególnie cenne eksponaty zostały umieszczone i pozostawione w Pradze. Większa część depozytu, zawierającego obok spinek, materiałów tekstylnych, technologii i książek, została bez szczegółowej ewidencji przewieziona do UPM i w końcu została umieszczona w roku 1950 w jednym budynku gospodarczym na zamku Jemniště. Po odrzuceniu wniosku restytucyjnego Hedviky Waldes nie stanowiono administratora deponowanej kolekcji. Kolekcja znalazła się w wakuum majątkowo prawnym. Książki wykorzystano w podręcznej bibliotece Muzeum Kultury Socjalnej, reszta pakunków mniej lub więcej nietkniętych umieszczono w nieodpowiednich warunkach. W 1967r. UPM udało się przenieść majątek na zakład narodowy KOH-I-NOOR, faktycznego kontynuatora Waldes& Co. Ani jemu nie udało się znaleźć dla kolekcji długookresowego odpowiedniego wykorzystania. Dzięki inicjatywie UPM kolekcja została w końcu umieszczona w MSB, gdzie rozpoczęto jej ewidencję, wybrane sztuki zostały umieszczone w stałej ekspozycji a dwie kolekcje jeszcze w latach 70-tych XX wieku zostały zaprezentowane w ramach wystaw. Studium powstało na podstawie analizy dokumentów z tego okresu umieszczonych w Archiwum Narodowym w Pradze (Fundusz Państwowa Administracja Zabytkowa), w UPM w Pradze (materiały umieszczone w Centrum Dokumentacji Zbiorów i w Dziale Ewidencja Zbiorów, Registratura) i w Państwowym Archiwum Powiatowym w Jabloncu nad Nisou (Fundusz Muzeum Szkła i Biżuterii), artykułów okresowych z periodyków, materiałów promocyjnych i katalogów wystawowych.
Description
Subject(s)
knoflík, spínadlo, Jindřich Waldes, Jemniště, Muzeum skla a bižuterie, Waldesovo museum knoflíků a spínadel, button, fasteners, Heinrich Waldes, Museum of Glass and Jewellery, Waldes museum of buttons and fasteners
Citation
ISSN
1213-5097