Světlo a sklo. Závod na lustry v Kamenickém Šenově
Title Alternative:Licht und Glas. Die Lüsterfabrik in Steinschönau/ Kamenický Šenov
| dc.contributor.author | Freiwillig, Petr | |
| dc.date.accessioned | 2022-06-28T09:14:03Z | |
| dc.date.available | 2022-06-28T09:14:03Z | |
| dc.description.abstract | The study deals with an industrial complex for the production of chandeliers and lighting fixtures, built between 1966 and 1977 in Kamenický Šenov. The plant was a continuation of the local tradition of chandelier production, dating back to the first half of the 18th century. It concentrated most of the individual enterprises, nationalized in 1945, in one area. In addition to the Crystalex glass complex being built at the same time in Nový Bo r, this is the most important building in the second half of the 20th century in the Borskošenov glass region. The construction was part of a comprehensive investment initiative of socialist Czechoslovakia from the first half of the 1960s. The a im was to support the successful export industry branches by the construction of new plants, bringing foreign exchange and prestige to the national economy. Today, the plant is a part of the PRECIOSA holding and still serves its original purpose. | cs |
| dc.description.abstract | In der ersten Hälfte der 1960er Jahre geriet die tschechoslowakische Wirtschaft in eine Krise, die zur Annullierung des dritten Fünfjahresplans führte. Eines der schwerwiegenden Probleme war die hohe Verschuldung und die ungünstige Exportsituation in kapitalistische Länder. Es mangelte an Devisen, die für technologische Innovationen notwendig waren. Einer der erfolgreichsten Exportsektoren war die Glas- und Schmuckindustrie, die allerdings nach 1948 stark unterinvestiert war. Der Erfolg der Weltausstellung Expo 58 trug dazu bei, dass sich die Sichtweise auf die Branche änderte und in den 1960er Jahren landesweit beispiellose Investitionen in den Anlagenbau getätigt wurden. In Steinschönau/Kamenický Šenov, einem seit dem 18. Jahrhundert weltbekannten Zentrum der Glasproduktion und des Glashandels, wurde eine neue Kronleuchterfabrik errichtet. Die Herstellung von Glaslüstern hatte hier eine besondere Tradition und es waren in der Vergangenheit mehrere darauf spezialisierte Unternehmen gegründet worden, darunter als wichtigstes die Companie Elias Palme. Nach 1945 wurden alle Unternehmen verstaatlicht und anschließend in einem nationalen Unternehmen zusammengeführt, das ab 1952 den Namen LUSTRY trug. Die Zersplitterung der Tätigkeiten, die sich aus der Fusion so vieler Unternehmen ergab, führte zu Schwierigkeiten, wobei sich auch die Form des Kombinats als ungeeignet erwies. Anfang der 1960er Jahre fiel der Entschluss zum Bau eines neuen Werks. Mit dem Bau wurde am 22. Juni 1966 begonnen und 1972 erfolgte die Aufnahme des Probebetriebes. Die Fertigstellung zog sich jedoch noch bis 1977 hin. Den Entwurf des neuen Werks erstellte ein Team des 1961 gegründeten Prager Spezialstudios Skloprojekt. Die Bauarbeiten wurden von der Firma Vítkovické stavby Ostrava realisiert, die hauptsächlich im Industriegebiet von Mährisch-Ostrau/Ostrava tätig war. Die künstlerische Gestaltung der Außenanlagen oblag Vjačeslav Irmanov und Václav Šlapák. Der Bau war von erheblichen Schwierigkeiten und Verzögerungen begleitet, und die ursprünglich geplante Inbetriebnahme im Jahr 1970 wurde nicht eingehalten. Teil des Projekts war auch ein umfangreicher Wohnungsbau in der Nähe des Werkstandorts. Der eigentliche Produktionskomplex ist ein Beispiel für die hochwertige Industriearchitektur der 1960er Jahre und spiegelt alle zeitgenössischen Konzepte: Zonierung, Konzentration in einem Monoblock und eine durchdachte volumetrische Komposition. | de |
| dc.description.abstract | W pierwszej połowie lat 60-tych XX wieku gospodarka czechosłowacka dostała się do kryzysu, który prowadził do odwołania trzeciego planu pięcioletniego. Jednym z poważnych problemów była wysokość długu i niekorzystna struktura eksportu do państw kapitalistycznych. Brakowało dewiz niezbędnych na innowacje technologiczne. Jednym z najważniejszych branż eksportowych był przy tym przemysł szklarniany i biżuteria, po roku 1948 mocno niedoceniony inwestycyjnie. Sukces na Wystawie Światowej Expo 58 przyczynił się do zmiany punktu spojrzenia na tę branżę i bezprecedensowe budowanie inwestycyjne zakładów w całym kraju, odbywające się to w latach 60-tych. Nowa fabryka żyrandoli w Kamenickim Šenovie, znanego w świecie centrum produkcji szklarskiej i handlu od XVIII wieku. Tutejszym artykułem specyficznym stały się żyrandole szklane. Powstał tu szereg specjalizowanych firm, z których najbardziej wybitną stała się Companie Elias Palme. Po roku 1945 roku były wszystkie zakłady znacjonalizowane a następnie złączone w jeden zakład narodowy, który od roku 1952 roku nosił nazwę LUSTRY. Rozproszenie eksploatacji, wypływające z połączenia tylu firm, prowadziło do problemów. Nie odpowiadał również ich charakter. Dlatego na początku lat 60-tych podjęto decyzję o wybudowaniu nowego zakładu. Budowę rozpoczęto 22. 6. 1966 i została wprowadzona do eksploatacji w 1972 roku. Jednak została dokończona aż w 1977 roku. Projekt nowego zakładu opracowała załoga praskiego specjalizowanego atelier Skloprojekt, założonego w 1961r. Budowę zrealizowała firma Vítkovické Stavby Ostrava działająca przede wszystkim w ostravskiej aglomeracji przemysłowej. Dekoracje artystyczne wnętrza zabezpieczyli Vjaczeslaw Irmanov i Václav Šlapák. Budowie towarzyszyły znaczne problemy i opóźnienia. Pierwotnie zaplanowane rozpoczęcie eksploatacji w 1970 roku nie udało się dotrzymać. Częścią składową stała się masywna budowa mieszkaniowa w sąsiedztwie areału. Sam kompleks budowlany jest przykładem jakościowej architektury przemysłowej lat 60-tych i odzwierciedla wszystkie koncepcje tego okresu: strefowanie, koncentracja w monobloku i przemyślana kompozycja objętościowa. | pl |
| dc.format | text | |
| dc.identifier.doi | 10.15240/tul/007/2021-2-004 | |
| dc.identifier.issn | 1213-5097 | |
| dc.identifier.uri | https://dspace.tul.cz/handle/15240/165051 | |
| dc.language.iso | cs | cs |
| dc.relation.ispartof | Fontes Nissae | |
| dc.subject | architektura 60. let | cs |
| dc.subject | lustry | cs |
| dc.subject | sklářství | cs |
| dc.subject | průmyslové dědictví | cs |
| dc.subject | Kamenický Šenov | cs |
| dc.subject | architecture of the 1960s | cs |
| dc.subject | chandeliers | cs |
| dc.subject | glassmaking | cs |
| dc.subject | industrial heritage | cs |
| dc.title | Světlo a sklo. Závod na lustry v Kamenickém Šenově | cs |
| dc.title.alternative | Licht und Glas. Die Lüsterfabrik in Steinschönau/ Kamenický Šenov | de |
| dc.title.alternative | Light and glass. Chandelier plant in Kamenický Šenov | en |
| dc.title.alternative | Światło i szkło. Zakład żyrandoli w Kamenickim Šenovie | pl |
| local.article.number | 4 | |
| local.citation.epage | 95 | |
| local.citation.spage | 68 | |
| local.note | Fontes Nissae | Prameny Nisy XXI, 2020, č. 2 vznikly vrámci výzkumného cíle Podpora recenzovaného periodika Fontes Nissae financovaného zinstitucionální podpory Ministerstva kultury na dlouhodobý koncepční rozvoj (DKRVO). Periodikum vychází s podporou Libereckého kraje a Nadace Český literární fond, za přispění Katedry historie Fakulty přírodovědně-humanitní a pedagogické Technické univerzity v Liberci, Krajské vědecké knihovny v Liberci, Městského muzea v Železném Brodě, Národního památkového ústavu, územního odborného pracoviště v Liberci, Oblastní galerie Liberec, Severočeského muzea v Liberci a Státního oblastního archivu v Litoměřicích, pobočky SOkA Jablonec nad Nisou a SOkA Liberec. | cs |
| local.relation.issue | 2 | |
| local.relation.volume | 22 |
Files
Original bundle
1 - 1 of 1
Loading...
- Name:
- Světlo a sklo.pdf
- Size:
- 4.81 MB
- Format:
- Adobe Portable Document Format
- Description:
- článek