Jablonecký skleněný knoflík ve druhé polovině 20. a první čtvrtině 21. století. Nové výzvy, producenti a design v období socialismu i kapitalismu.
Title Alternative:Der Gablonzer Glasknopf in der zweiten Hälfte des 20. und im ersten Viertel des 21. Jahrhundert. Neue Herausforderungen, Hersteller und Design in der Zeit des Sozialismus und des Kapitalismus
Loading...
Date
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
The study contemplates the topic of industrial and smallscale workshop production of buttons in the Jizera Mountains, primarily in Jablonec nad Nisou and Železný Brod regions in the period from 1948 till the present, with an emphasis on the transformation of this specific branch of Jablonec costume jewelry as aresult of the nationalization and creation of the state-owned enterprises Železnobrodské sklo and Skleněná bižuterie, and also as aresult of privatization in the early 1990s. The study deals with the entire spectrum of production, from glass to metal to buttons and plastic materials. It deals with the history and production programs of specific enterprises and companies, some of which have not yet been covered sufficiently or at all in professional studies and publications. Two interrelated lines run through the text, namely the continuity of the production of glass buttons in the Jizera Mountains region and the design and fashion changes of buttons. The work is based on the analysis of written and material sources, but also on data obtained in the form of interviews with witnesses.
Der Gablonzer Glasknopf ist ein traditionelles Phänomen, das mit der Schmuckherstellung in der Region Gablonz/ Jablonec nad Nisou, der Region Eisenbrod/Železnobrod und dem Isergebirge verbunden ist und dessen Ursprünge bis in das 18. Jahrhunderts zurückreichen. In der zweiten Hälfte des 20. Jahrhunderts kam es zur Verstaatlichung der Schmuckindustrie und der Gründung der Firmen Železnobrodské sklo und Skleněná bižuterie (Glasschmuck), die sich mit der Herstellung von Glasprodukten beschäftigten, sowie von Kovová bižuterie (Metallschmuck), die das gesamte Spektrum an Metallknöpfen herstellte. In dieser Zeit verringerte sich das Sortiment an Knöpfen beträchtlich und bei den Glasknöpfen wurde die Farbpalette eingeschränkt. Unabhängig von den Veränderungen in der Gablonzer Schmuckindustrie blieben die Fabriken und Produktionsstätten gleich. Morchenstern/Smržovka, die historische Wiege der Glasknöpfe im Isergebirge, wurde mit einer anspruchsvollen Luxusproduktion in Verbindung gebracht. In Eisenbrod/Železný Brod und Maerkhausen/Hraničná etablierte sich die Produktion eines weniger anspruchsvollen Sortiments und einiger technischer Spezialitäten. Gablonz wurde mit der Metallproduktion verbunden. Trotz der nicht immer günstigen Situation war die sozialistische Ära mit einer Reihe von Neuerungen im Design und Innovationen verbunden. Die 1990er Jahre waren nicht nur für Knöpfe eine sehr bewegte Zeit. Die Gründung neuer Firmen wie Jalgo, Diarela, HG Hraničná (heute H Glass) und Elegant CZ (heute AG Plus) und neue Absatzmärkte, vor allem in Nordamerika und Japan, gaben insbesondere dem Glasknopf Anstoß zu einer weiteren Entwicklung. Vor allem Sammler aus den USA und Kanada beeinflussten mit ihrer Nachfrage das Phänomen der Vintage- Knöpfe, ebenso limitierte Serien in besonderem Design gerade für diese Klientel. Auch zu Beginn des neuen Jahrtausends zeigte sich, dass der Gablonzer Knopf immer noch etwas zu bieten hat. Wie zu Beginn seiner Entstehung besteht sein wesentlicher Vorteil darin, dass er Kunden anzusprechen vermag und eine Kombination aus modischem Design und hoher Qualität bietet.
Guziki jabloneckie to tradycyjne zjawisko związane z produkcją biżuterii w okolicy Jablonca nad Nisou, Železnego Brodu i Gór Izerskich, którego początki sięgają XVIII wieku. W drugiej połowie XX wieku na przemysł wpłynęła nacjonalizacja przemysłu jubilerskiego i powstanie firm jubilerskich Železnobrodské Sklo i Skleněná Biżuteria, które zabezpieczały produkcję asortymentu szklanego, oraz Kovová Biżuterie (Biżuteria), która dostarczała całą gamę guzików metalowych. Okres ten przyniósł jednoznaczne zmniejszenie ilości wzorów w asortymencie guzików, a w przypadku guzików szklanych także ograniczoną gamę kolorystyczną. Zakłady i umiejscowienie zakładów produkcyjnych pozostały takie same niezależnie od transformacji jabloneckiego przemysłu biżuteryjnego. Smržovka, historyczna kolebka szklanych guzików w Górach Izerskich, kojarzyła się ze skomplikowaną produkcją luksusową. Železný Brod i Hraničná zapewniły produkcję mniej wymagającego asortymentu i niektórych specjalizacji technologicznych. Jablonec był związany z produkcją metalową. Pomimo nie zawsze sprzyjającej sytuacji, epoka socjalizmu kojarzy się z szeregiem wzorcowych nowinek i innowacji. Okres lat 90. XX wieku był okresem bardzo burzliwym nie tylko dla guzików. Powstanie nowych firm, takich jak Jalgo, Diarela, HG Hraničná (obecnie H Glass) i Elegant CZ (obecnie AG Plus) oraz nowe możliwości sprzedaży, zwłaszcza w Ameryce Północnej i Japonii, dały w przede wszystkim impuls do dalszego rozwoju produkcji szklanego guzika. Kolekcjonerzy z USA i Kanady wpłynęli w szczególności na pojawienie się fenomenu guzików vintage, ale także limitowanych serii w konkretnym wzornictwie właśnie dla tej klienteli. Początek nowego tysiąclecia pokazał również, że jablonecki guzik ma jeszcze wiele do zaoferowania i tak jak na początku swojego istnienia jego zasadniczą zaletą jest umiejętność zwrócenia na siebie uwagi klientów i zaoferowanie połączenia modnego wzornictwa i wysokiej jakości.
Der Gablonzer Glasknopf ist ein traditionelles Phänomen, das mit der Schmuckherstellung in der Region Gablonz/ Jablonec nad Nisou, der Region Eisenbrod/Železnobrod und dem Isergebirge verbunden ist und dessen Ursprünge bis in das 18. Jahrhunderts zurückreichen. In der zweiten Hälfte des 20. Jahrhunderts kam es zur Verstaatlichung der Schmuckindustrie und der Gründung der Firmen Železnobrodské sklo und Skleněná bižuterie (Glasschmuck), die sich mit der Herstellung von Glasprodukten beschäftigten, sowie von Kovová bižuterie (Metallschmuck), die das gesamte Spektrum an Metallknöpfen herstellte. In dieser Zeit verringerte sich das Sortiment an Knöpfen beträchtlich und bei den Glasknöpfen wurde die Farbpalette eingeschränkt. Unabhängig von den Veränderungen in der Gablonzer Schmuckindustrie blieben die Fabriken und Produktionsstätten gleich. Morchenstern/Smržovka, die historische Wiege der Glasknöpfe im Isergebirge, wurde mit einer anspruchsvollen Luxusproduktion in Verbindung gebracht. In Eisenbrod/Železný Brod und Maerkhausen/Hraničná etablierte sich die Produktion eines weniger anspruchsvollen Sortiments und einiger technischer Spezialitäten. Gablonz wurde mit der Metallproduktion verbunden. Trotz der nicht immer günstigen Situation war die sozialistische Ära mit einer Reihe von Neuerungen im Design und Innovationen verbunden. Die 1990er Jahre waren nicht nur für Knöpfe eine sehr bewegte Zeit. Die Gründung neuer Firmen wie Jalgo, Diarela, HG Hraničná (heute H Glass) und Elegant CZ (heute AG Plus) und neue Absatzmärkte, vor allem in Nordamerika und Japan, gaben insbesondere dem Glasknopf Anstoß zu einer weiteren Entwicklung. Vor allem Sammler aus den USA und Kanada beeinflussten mit ihrer Nachfrage das Phänomen der Vintage- Knöpfe, ebenso limitierte Serien in besonderem Design gerade für diese Klientel. Auch zu Beginn des neuen Jahrtausends zeigte sich, dass der Gablonzer Knopf immer noch etwas zu bieten hat. Wie zu Beginn seiner Entstehung besteht sein wesentlicher Vorteil darin, dass er Kunden anzusprechen vermag und eine Kombination aus modischem Design und hoher Qualität bietet.
Guziki jabloneckie to tradycyjne zjawisko związane z produkcją biżuterii w okolicy Jablonca nad Nisou, Železnego Brodu i Gór Izerskich, którego początki sięgają XVIII wieku. W drugiej połowie XX wieku na przemysł wpłynęła nacjonalizacja przemysłu jubilerskiego i powstanie firm jubilerskich Železnobrodské Sklo i Skleněná Biżuteria, które zabezpieczały produkcję asortymentu szklanego, oraz Kovová Biżuterie (Biżuteria), która dostarczała całą gamę guzików metalowych. Okres ten przyniósł jednoznaczne zmniejszenie ilości wzorów w asortymencie guzików, a w przypadku guzików szklanych także ograniczoną gamę kolorystyczną. Zakłady i umiejscowienie zakładów produkcyjnych pozostały takie same niezależnie od transformacji jabloneckiego przemysłu biżuteryjnego. Smržovka, historyczna kolebka szklanych guzików w Górach Izerskich, kojarzyła się ze skomplikowaną produkcją luksusową. Železný Brod i Hraničná zapewniły produkcję mniej wymagającego asortymentu i niektórych specjalizacji technologicznych. Jablonec był związany z produkcją metalową. Pomimo nie zawsze sprzyjającej sytuacji, epoka socjalizmu kojarzy się z szeregiem wzorcowych nowinek i innowacji. Okres lat 90. XX wieku był okresem bardzo burzliwym nie tylko dla guzików. Powstanie nowych firm, takich jak Jalgo, Diarela, HG Hraničná (obecnie H Glass) i Elegant CZ (obecnie AG Plus) oraz nowe możliwości sprzedaży, zwłaszcza w Ameryce Północnej i Japonii, dały w przede wszystkim impuls do dalszego rozwoju produkcji szklanego guzika. Kolekcjonerzy z USA i Kanady wpłynęli w szczególności na pojawienie się fenomenu guzików vintage, ale także limitowanych serii w konkretnym wzornictwie właśnie dla tej klienteli. Początek nowego tysiąclecia pokazał również, że jablonecki guzik ma jeszcze wiele do zaoferowania i tak jak na początku swojego istnienia jego zasadniczą zaletą jest umiejętność zwrócenia na siebie uwagi klientów i zaoferowanie połączenia modnego wzornictwa i wysokiej jakości.
Description
Subject(s)
knoflík, bižuterie, móda, sklo, průmysl, Jizerské hory, Muzeum skla a bižuterie vJablonci nad Nisou, vintage styl, Button, Costume Jewellery, Fashion, Glass, Industry, Jizera mountains, Museum of Glass and Jewelery in Jablonec nad Nisou, Vintage style
Citation
ISSN
1213-5097