Osudy bývalého městského hřbitova v Liberci „Pietnost hřbitova musí být uchována.“
Title Alternative:Das Schicksal des ehemaligen Stadtfriedhofs in Liberec. „Die Ehrfurcht vor dem Friedhof muss erhalten bleiben“.
Loading...
Date
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
The study deals with the fate of the former municipal cemetery in Liberec. The fi rst part is devoted to the circumstances of the creation and gradual completion of the image of the now-defunct municipal cemetery in Liberec, founded in 1832. The subject of the second part is a summary and evaluation of well-known and preserved works of art commissioned by wealthy Liberec burgher families, which refl ected the work of more prominent and also regional artists such as F. Somaini, J. and E. Max, V. Prachner, J. F. Elstner, J. C. Effenberger and Ph. Nitsche and others. Based on preserved archival materials and photo documentation, mainly from the 60s and 80s of the 20th century, a mapping of selected works of art was carried out, of which only a fraction has survived to this day in improper conditions in the area of the original cemetery, nowadays the park called the Garden of Memories.
Der ehemalige Stadtfriedhof, der den ursprünglichen städtischen Friedhof an der Kreuzkirche ersetzte, wurde 1832 am Reichenberger Stadtrand auf der Pfarrei gehörigem Grundbesitz an der Straße nach Ruppersdorf/Ruprechtice angelegt. Sein Gelände wurde von den heutigen Straßen Budyšínská, Ruská und Ruprechtická begrenzt. Er war der Reichenberger Kirchenverwaltung unterstellt und diente den Gläubigen aus den Dörfern ihres Einzugsgebiets. Nach und nach wurde der Friedhof mit einer Umzäunung, einem zentralen Kreuz und einem Haus für den Bestatter mit einem Lagerraum für Grabbeigaben, einer Leichenhalle und einem Eingangstor mit translozierten Barockstatuen der Apostel Petrus und Paulus versehen. 1862 und 1875 wurde der Friedhof vergrößert. Dabei erfolgte eine Unterteilung des Friedhofs in drei Abschnitte – die beiden so genannten alten Friedhöfe und den neuen Friedhof. 1892 wurde eine größere Leichenhalle gebaut, die 1933 vom Architekten Max Kühn in eine modernere Leichenhalle umgewandelt wurde. Der Friedhof enthielt eine große Anzahl künstlerisch wertvoller Grabmäler prominenter und regionaler Künstler, darunter Václav Prachner, Josef und Emanuel Max, Franz Neusar, Josef C. Effenberger, Josef F. Elstner, Philip Nitsch und Leopold Zimmer. Seit den 1940er Jahren verfi el der Friedhof allmählich. Bereits 1943 wurde der Friedhof teilweise geschlossen und 1955 kam er unter die Verwaltung des Gemeinderats von Liberec, der 1957 aufgrund der geplanten vollständigen Schließung ein Bestattungsverbot für den Friedhof erließ. Seitdem war der Friedhof ungenutzt, ungepfl egt und verfi el weiter. 1964 wurden mehrere wertvolle Bestandteile zu Kulturdenkmälern erklärt. 1967 wurde der Friedhof geschlossen. Viele der Grabmäler waren jedoch bereits unwiderrufl ich zerstört. Zwischen 1974 und 1984 erfolgte die Umwandlung des Friedhofs in einen Park. Die denkmalgeschützten Objekte und andere wertvolle Artefakte wurden auf dem Gelände oberhalb der Budyšínská-Straße untergebracht, wo eine Art Lapidarium des ehemaligen Friedhofs entstand. Zwischen 1994 und 2006 wurde die Fläche kommerziell als Schwimmbad- und Gartenbedarfsgeschäft genutzt. 2011 erfolgte nach dem Entwurf von Ing. Ivan Marek und Ing. Mag. Barbora Eismanová die Umgestaltung des ehemaligen Lapidariums in den sogenannten Garten der Erinnerungen, wobei jedoch keine historischen Grabdenkmäler restauriert wurden. Diese wurden vorübergehend in der nordöstlichen Ecke des Geländes deponiert, andere an der südlichen und südöstlichen Umfassungsmauer aufgeschichtet, wo sie auch heute noch lagern.
Były cmentarz miejski, który zastąpił pierwotne miejsce pochowku przy kościele Znalezienia św. Krzyży, powstał w roku 1832 na peryferiach Liberca na kościelnych polach zadusznych przy drodze do Ruprechtic. Wytyczony on był obecnymi ulicami Budyšínská, Ruská i Ruprechtická. Podlegał libereckiej administracji kościelnej i był do dyspozycji wierzących z miejscowości będących w jej obwodzie. Stopniowo przybyło wyposażenie takie jak mur ochronny, krzyż centralny i dom dla grabarza z przechowalnią rekwizyt pogrzebowych, kostnica i brama wejściowa ozdobiona transferowymi rzeźbami barokowymi apostołów św. Piotra i Pawła. W latach 1862 i 1875 poszerzono cmentarz. Cmentarz został również rozdzielony na trzy oddziały – tzw. stare cmentarze i cmentarz nowy. W roku 1892 zbudowano większą kostnicę, która została przebudowana w roku 1933 na bardziej współczesną salę pogrzebową według architekta Maxa Kühna. Na cmentarzu znajdowała się duża ilość cennych artystycznie dzieł sepulkralnych od wybitnych i regionalnych artystów, wśród których można wymienić Václava Prachnera, Josefa i Emanuela Maxa, Franza Neusara, Josefa C. Effenbergera, Josefa F. Elstnera lub Philipa Nistche i Leopolda Zimmera. Od lat 40-tych XX wieku cmentarz stopniowo się rozpadał. Już w roku 1943 częściowo zamknięto cmentarz a w roku 1955 dostał się on pod administrację MRN Liberec, która od roku 1957 wydała zakaz pochowku ze względu zaplanowaną jego zupełną likwidację. Od tego czasu nie był już cmentarz wykorzystywany, konserwowany i niszczał. W roku 1964 stało się kilka cennych obiektów zabytkami kultury. W roku 1967 cmentarz zlikwidowano. Szereg sepulkralnych dzieł jednak bezpowrotnie zniszczono. W latach 1974–1984 przemieniono cmentarz na park. Obiekty znajdujące się pod ochroną i inne cenne artefakty umieszczono w przestrzeni nad ulicą Budyšínską, gdzie powstało coś jak lapidarium byłego cmentarza. W latach 1994–2006 przestrzeń wykorzystywano komercyjnie do sprzedaży basenów i artykułów ogrodniczych. W roku 2011 przestrzeń byłego lapidarium została poddana wielkiej rekonstrukcji na tzw. Ogród Wspomnień według projektu Inż. Ivana Marka i Inż. Barbory Eismanovej, która jednak nie dotyczyła restaurowania artefaktów grobowców z byłego cmentarza. Zostały one prowizorycznie deponowane w północnowschodniej części areału, inne umieszczono przy południowym i południowo wschodnim murze ochronnym, gdzie są umieszczone po dziś dzień.
Der ehemalige Stadtfriedhof, der den ursprünglichen städtischen Friedhof an der Kreuzkirche ersetzte, wurde 1832 am Reichenberger Stadtrand auf der Pfarrei gehörigem Grundbesitz an der Straße nach Ruppersdorf/Ruprechtice angelegt. Sein Gelände wurde von den heutigen Straßen Budyšínská, Ruská und Ruprechtická begrenzt. Er war der Reichenberger Kirchenverwaltung unterstellt und diente den Gläubigen aus den Dörfern ihres Einzugsgebiets. Nach und nach wurde der Friedhof mit einer Umzäunung, einem zentralen Kreuz und einem Haus für den Bestatter mit einem Lagerraum für Grabbeigaben, einer Leichenhalle und einem Eingangstor mit translozierten Barockstatuen der Apostel Petrus und Paulus versehen. 1862 und 1875 wurde der Friedhof vergrößert. Dabei erfolgte eine Unterteilung des Friedhofs in drei Abschnitte – die beiden so genannten alten Friedhöfe und den neuen Friedhof. 1892 wurde eine größere Leichenhalle gebaut, die 1933 vom Architekten Max Kühn in eine modernere Leichenhalle umgewandelt wurde. Der Friedhof enthielt eine große Anzahl künstlerisch wertvoller Grabmäler prominenter und regionaler Künstler, darunter Václav Prachner, Josef und Emanuel Max, Franz Neusar, Josef C. Effenberger, Josef F. Elstner, Philip Nitsch und Leopold Zimmer. Seit den 1940er Jahren verfi el der Friedhof allmählich. Bereits 1943 wurde der Friedhof teilweise geschlossen und 1955 kam er unter die Verwaltung des Gemeinderats von Liberec, der 1957 aufgrund der geplanten vollständigen Schließung ein Bestattungsverbot für den Friedhof erließ. Seitdem war der Friedhof ungenutzt, ungepfl egt und verfi el weiter. 1964 wurden mehrere wertvolle Bestandteile zu Kulturdenkmälern erklärt. 1967 wurde der Friedhof geschlossen. Viele der Grabmäler waren jedoch bereits unwiderrufl ich zerstört. Zwischen 1974 und 1984 erfolgte die Umwandlung des Friedhofs in einen Park. Die denkmalgeschützten Objekte und andere wertvolle Artefakte wurden auf dem Gelände oberhalb der Budyšínská-Straße untergebracht, wo eine Art Lapidarium des ehemaligen Friedhofs entstand. Zwischen 1994 und 2006 wurde die Fläche kommerziell als Schwimmbad- und Gartenbedarfsgeschäft genutzt. 2011 erfolgte nach dem Entwurf von Ing. Ivan Marek und Ing. Mag. Barbora Eismanová die Umgestaltung des ehemaligen Lapidariums in den sogenannten Garten der Erinnerungen, wobei jedoch keine historischen Grabdenkmäler restauriert wurden. Diese wurden vorübergehend in der nordöstlichen Ecke des Geländes deponiert, andere an der südlichen und südöstlichen Umfassungsmauer aufgeschichtet, wo sie auch heute noch lagern.
Były cmentarz miejski, który zastąpił pierwotne miejsce pochowku przy kościele Znalezienia św. Krzyży, powstał w roku 1832 na peryferiach Liberca na kościelnych polach zadusznych przy drodze do Ruprechtic. Wytyczony on był obecnymi ulicami Budyšínská, Ruská i Ruprechtická. Podlegał libereckiej administracji kościelnej i był do dyspozycji wierzących z miejscowości będących w jej obwodzie. Stopniowo przybyło wyposażenie takie jak mur ochronny, krzyż centralny i dom dla grabarza z przechowalnią rekwizyt pogrzebowych, kostnica i brama wejściowa ozdobiona transferowymi rzeźbami barokowymi apostołów św. Piotra i Pawła. W latach 1862 i 1875 poszerzono cmentarz. Cmentarz został również rozdzielony na trzy oddziały – tzw. stare cmentarze i cmentarz nowy. W roku 1892 zbudowano większą kostnicę, która została przebudowana w roku 1933 na bardziej współczesną salę pogrzebową według architekta Maxa Kühna. Na cmentarzu znajdowała się duża ilość cennych artystycznie dzieł sepulkralnych od wybitnych i regionalnych artystów, wśród których można wymienić Václava Prachnera, Josefa i Emanuela Maxa, Franza Neusara, Josefa C. Effenbergera, Josefa F. Elstnera lub Philipa Nistche i Leopolda Zimmera. Od lat 40-tych XX wieku cmentarz stopniowo się rozpadał. Już w roku 1943 częściowo zamknięto cmentarz a w roku 1955 dostał się on pod administrację MRN Liberec, która od roku 1957 wydała zakaz pochowku ze względu zaplanowaną jego zupełną likwidację. Od tego czasu nie był już cmentarz wykorzystywany, konserwowany i niszczał. W roku 1964 stało się kilka cennych obiektów zabytkami kultury. W roku 1967 cmentarz zlikwidowano. Szereg sepulkralnych dzieł jednak bezpowrotnie zniszczono. W latach 1974–1984 przemieniono cmentarz na park. Obiekty znajdujące się pod ochroną i inne cenne artefakty umieszczono w przestrzeni nad ulicą Budyšínską, gdzie powstało coś jak lapidarium byłego cmentarza. W latach 1994–2006 przestrzeń wykorzystywano komercyjnie do sprzedaży basenów i artykułów ogrodniczych. W roku 2011 przestrzeń byłego lapidarium została poddana wielkiej rekonstrukcji na tzw. Ogród Wspomnień według projektu Inż. Ivana Marka i Inż. Barbory Eismanovej, która jednak nie dotyczyła restaurowania artefaktów grobowców z byłego cmentarza. Zostały one prowizorycznie deponowane w północnowschodniej części areału, inne umieszczono przy południowym i południowo wschodnim murze ochronnym, gdzie są umieszczone po dziś dzień.
Description
Subject(s)
hřbitov, centrální kříž, Zahrada vzpomínek, Josef Max, Liberec, náhrobek, Cemetery, Central cross, Garden of Memories, Joseph Max, Liberec / Reichenberg, Tombstone
Citation
ISSN
1213-5097