Jednotky volkssturmu a konec druhé světové války v Liberci
Title Alternative:Der Volkssturm und das Ende des Zweiten Weltkriegs in Reichenberg/Liberec
Date
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
Die Bildung des Volkssturms im Oktober 1944 nach einem Führererlaß stellte den Versuch zur letz-ten großen Mobilisierung des deutschen Volkes während des Zweiten Weltkrieges dar, notwendig geworden durch den immer stärker werdenden Druck von beiden Fronten und die Schwächung der Wehrmacht. Am 18. Oktober 1944 wurden alle noch in der Heimat verbliebenen deutschen Männer zwischen 16 und 60 Jahren zur Volkssturmmiliz einberufen, die im Fall eines Angriffs auf das Reichsgebiet als letzte Reserve dienen sollte. Zu ihren Aufgaben gehörten zudem Befestigungs- und Bauarbeiten, die Absicherung von Flüchtlingskonvois, Patrouillengänge oder die Bewachung von Kriegsgefangenen. Erst Mitte Februar 1945, als das Sudetenland im Operationsgebiet der Heeresgruppe Mitte lag, begannen die Milizeinheiten sich auf den direkten Kampf mit der gegnerischen Armee vorzubereiten. Als das Kriegsende näher rückte, war der Volkssturm jedoch durch eine desolate Moral und häufige Desertionen gekennzeichnet. Auch der Gesundheits-zustand der Männer erwies sich als unbefriedigend, da sie trotz ihres fortgeschrittenen Alters bei jeder Witterung einem harten Einsatz ausgesetzt waren. Dennoch blieben einige Mitglieder fanatische Nazi-Sympathisanten und waren bereit, sich direkt an die Front versetzen zu lassen. Ab dem 2. Mai 1945 waren die Mitglieder des Volkssturms in Reichenberg verpflichtet, die Hauptverbindungen in die Stadt ständig zu bewachen und ihre Verteidigung in Erwartung der Ankunft der Roten Armee sicherzustellen. Auch die Nachtpatrouillen wurden verstärkt, sie mussten alle verdächtigen Personen festnehmen und Vorfälle sofort telefonisch an die Bezirksleitung melden. Auf dem Gebiet von Groß-Reichenberg kam es jedoch aufgrund der allgemeinen Kapitulation Deutschlands zu keinen nennenswerten Zusammenstößen. Stattdessen wurde am 8. Mai 1945 das Reichenberger Rathaus vom Tschechoslowakischen Revolutionären Nationalkomitee übernommen und mit der Entwaffnung der deutschen Truppen begonnen. Am folgenden Tag trafen die ersten sowjetischen Truppen in Reichenberg ein und setzten nach einem kurzen Zwischenstopp ihren Vormarsch in Richtung Turnau/ Turnov fort.
Zorganizowanie jednostek Volkssturm w październiku 1944 było dążeniem dowództwa niemieckiego o ostatnią wielką mobilizację narodu niemieckiego w ramach drugiej wojny światowej, której wymagał wciąż zwiększający się nacisk z obu fontów i wysilenie armii niemieckiej. Do jednostki obrony cywilnej (landwery) byli powołani na podstawie rozporządzenia z 18 października 1944 wszyscy przebywający dotąd w kraju mężczyźni niemieccy w wieku od 16 do 60 lat, którzy mieli się stać ostatnią rezerwą w razie ataku na terytorium Rzeszy. Ich działalność zawierała również prace fortyfikacyjne i budowlane, zabezpieczenie konwojów uchodźców, patrole lub zabezpieczenie jeńców wojennych. Na bezpośredni bój z armią nieprzyjacielską realnie zaczęły się przygotowywać jednostki obrony cywilnej aż od połowy lutego 1945, kiedy to Okręg Rzeszy Kraj Sudety znalazł się w obszarze operacyjnym grupy armii Środek. Wraz ze zbliżającym się końcem wojny Volkssturm odznaczał się jednak desperacką moralnością i częstymi dezercjami. Nieodpowiednim okazał się i stan zdrowia załogi, która pomimo wysokiego, wieku spotykała się z zaostrzonym nasadzeniem podczas każdej pogody. Część członków nadal pozostali fanatycznymi wyznawcami nazizmu, byli oni przy tym chętni do bezpośredniego nasadzenie na froncie. Od 2 maja 1945 członkowie libereckiego Volkssturm, w oczekiwaniu na przyjście Armii Czerwonej, mieli obowiązek trzymać ciągłe patrole przy głównych połączeniach wiodących do miasta i zabezpieczać ich ochronę. Umocnione też były patrole nocne, które musiały zatrzymać wszystkie podejrzane osoby i natychmiast informować telefonicznie o takim wydarzeniu dowództwo powiatowe. Do wyraźnych starć na terenie Wielkiego Liberca nie doszło dzięki ogólnej kapitulacji Niemiec. Zamiast tego opanował liberecki ratusz w dniu 8 maja 1945 Czechosłowacki Rewolucyjny Komitet Narodowy i rozpoczęło się rozbrajanie jednostek niemieckich. Następnego dnia dotarły do Liberca pierwsze oddziały sowieckie, które po krótkim zatrzymaniu się kontynuowały marsz w kierunku Turnova.