AKCEPTACE / INTERVENCE / DESTRUKCE – úvahy o adaptabilitě industriální architektury
Title Alternative:AKZEPTANZ / INTERVENTION / DESTRUKTION – Überlegungen zur Adaptionsfähigkeit von Industriearchitektur
Date
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
Zu den wichtigsten Dokumenten unseres industriellen Erbes gehören aufgelassene Industriebauten, die seit Jahrzehnten als Teil des gebauten Kulturerbes wahrgenommen werden. Eine bewährte Form ihrer Erhaltung ist die Umnutzung (Konversion, Adaptation), d. h. die Integrierung einer neuen, meist unproduktiven Funktion in ein aufgelassenes Gebäude. Welche sind die wichtigsten Arbeitsprinzipien bei der Rettung eines Industriegebäudes durch Adaption an neue Funktionen? Welches ist das optimale Verhältnis zwischen der ursprünglichen Bausubstanz und der neuen Funktion? Einerseits sind dabei die räumlichen und typologischen Anforderungen der neuen Funktionen, andererseits ist die Adaptionsfähigkeit des ursprünglichen Industriegebäudes an diese Anforderungen entscheidend. Die Adaptionsfähigkeit von Industriegebäuden wird durch ihren ursprünglichen Produktionscharakter bestimmt, der sie in zwei Grundgruppen unterteilt – Mehrzweckund Einzweckgebäude. Die anpassungsfähigen Mehrzweckgebäude – Hallen und mehrstöckige Gebäude – sind für neue Nutzungen eindeutig vorzuziehen. Ebenso sollte die Auswahl neuer Funktionen auf lockerere Typologien ausgerichtet sein, die besser an das bestehende Gebäude angepasst sind. Für nicht adaptionsfähige Industriegebäude, die nur einem Zweck dienten, sollten jeweils individuelle Verfahren gewählt werden. Es werden drei grundlegende Varianten der Adaption von Industriegebäuden beschrieben, die von der Beziehung zwischen dem Gebäude und der neu eingefügten Funktion abhängen: Akzeptanz – die sanfteste Art der Adaption, bei der die strukturelle Substanz des ursprünglichen Gebäudes erhalten bleibt und eine neue Funktion ohne oder mit nur minimalen Eingriffen integriert wird. Intervention – die häufi gste Art der Adaption, bei der die ursprünglichen Qualitäten des Industriegebäudes so weit wie möglich in Kombination mit neuen Eingriffen genutzt werden, Eingriffen, die den Wandel im Laufe der Zeit erkennen lassen. Preisgabe – eine radikale und unumkehrbare Lösung, bei der das Gebäude abgerissen wird und einem neuen Gebäude Platz macht. Auch in diesem Fall können jedoch Abdrücke, Spuren oder Fragmente der ursprünglichen Gebäude auf den geräumten Flächen verbleiben. Die beschriebenen Lösungen werden durch eine Reihe von regionalen Beispielen untermauert. Besondere Aufmerksamkeit wird der Erhaltung von Industriegebäuden gewidmet, und zwar sowohl im Hinblick auf die Notwendigkeit, die ungewollte Zerstörung wertvollen industriellen Erbes zu verhindern, als auch im Hinblick auf die Festlegung von Bedingungen für die Adaption von denkmalgeschützten Gebäuden und Anlagen.
Jednym z cennych dokumentów naszego dziedzictwa przemysłowego są opuszczone budowy industrialne, uważane już dziesiątki lat i jako elementy budowlanego dziedzictwa kulturowego. Sprawdzoną na mnóstwie przykładach formą ich ratowania jest zmiana celu (konwersja, adaptacja), włożenie nowej, zazwyczaj niebudowlanej funkcji do opuszczonego budynku: Jakie są główne zasady prac przy ratowaniu budynku industrialnego w formie adaptacji na nową jego funkcję? Jaki jest optymalny stosunek pomiędzy pierwotną substancją budowlaną i nowo włożoną funkcją. Po stronie pierwszej są to zapotrzebowania przestrzenne i typologiczne nowych funkcji, lecz decydująca jest adaptabilność, dostosowanie pierwotnej budowy industrialnej do przyjęcia tych wymogów. Adaptabilność budowli industrialnych jest stanowiona pierwotnych charakterem produkcyjnym, który rozdziela je do dwóch grup podstawowych – wielocelowe i jednocelowe. Do nowego wykorzystania są jednoznacznie bardziej odpowiednie właśnie dobrze adaptabilne, wielocelowe budynki – halowe i kilkupiętrowe. Podobnie i wybór nowych funkcji jest dobrze kierować na bardziej wolne typologie, które bardziej się dostosują do istniejącego budynku. W przypadku jednocelowych , nie adaptabilnych obiektów industrialnych należy wybrać szczególne postępowanie. Są opisane trzy podstawowe warianty adaptacji budynków industrialnych, w zależności od stosunku pomiędzy budynkiem i nową wkładaną funkcją: Akceptacja – najbardziej oszczędny sposób adaptacji, przyjęcie substancji budowlanej pierwotnego budynku i włożenie nowej funkcji z zerowymi, lub minimalnymi interwencjami. Interwencja – najpopularniejszy sposób adaptacji, podczas której są w maksymalnym stopniu wykorzystane pierwotne jakości budynku industrialnego w kombinacji z nowymi interwencjami, które identyfi kują zmiany w czasie. Destrukcja – radykalny i nieodwracalny sposób rozwiązania, burzenie budowy i uwolnienie parceli na nowy budynek. Jednak i w tym przypadku mogą pozostać ślady lub fragmenty pierwotnej budowy na uwolnionych przestrzeniach. Opisane warianty rozwiązań są udokumentowane szeregiem przykładów regionalnych. Szczególna uwaga jest poświęcona ochronie zabytkowej budynków industrialnych, zarówno z punktu widzenia niezbędnego unikania niepożądanych likwidacji wartościowego dziedzictwa przemysłowego jak również podczas stanowienia warunków adaptacji ochrony zabytkowej budynków i areałów.